Nitrozaminler, gıdalardaki protein gibi bir aminin, gıda koruyucu olarak kullanılan nitritler gibi bir nitrozasyon ajanı ile reaksiyona girmesi sonucu oluşan organik bileşiklerdir.
Nitrozasyon ajanları ve aminler, birçok farklı ortamda ve durumda yaygın olarak bulunan ve doğal olarak oluşan bileşiklerdir. Bu nedenle nitrozaminler, genelde son derece düşük seviyelerde bulunmaktadır, yine de çevrede oldukça yaygındır. Örneğin nitrozaminler bira, balık ve balık yan ürünleri dahil olmak üzere birçok gıda ürününde ve nitritlerle korunmuş et ve peynir ürünlerinde bulunmaktadır. Nitritler, koruyucu olarak gıda ürünlerine katılmaktadır. Ancak ıspanak gibi bazı bitkiler doğal olarak başka bir nitratlama maddesi olan nitratlar içermektedir. Nitrozaminler ayrıca normal metabolik süreçler sırasında sindirim sisteminde, gıdalardan da oluşmaktadır.
Nitrozaminlerin, kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinde oluşması ise iki yoldan olmaktadır. Kozmetik ürünlerde nitrozasyon ajanı olarak işlev gören bir içerik varsa bu şekilde nitrozaminler oluşmaktadır. Ayrıca kozmetik ürünler bir amin içerik maddesi içeriyorsa ve bunlar nitrozamin oluşumunu destekleyen üretim veya depolama koşulları altında biraraya gelmişse nitrozaminler oluşmaktadır.
Nitrozaminler, hemen hemen yüz yıldır bilinen bir bileşikler sınıfıdır. Nitrozaminlerin potansiyel kanserojenliği üzerinde çok sayıda araştırma yapılmıştır ve test edilen bileşiklerin yaklaşık yüzde 90’ının, bir dizi hayvan türüne yüksek dozlarda uygulandığı zaman kanserojen olduğu gözlenmiştir. Bu bulguların bir sonucu olarak, nitrozaminlerin insanlar için de kanserojen olduğu sanılmaktadır.
Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri, nitrozamin oluşumunu ortadan kaldırmak ve azaltmak üzere formüle edilmektedir. Bu nedenle birçok kozmetik ürünü nitrozamin içermemektedir. Nitrozamin oluşsa bile seviyeleri, genel olarak çok düşüktür ve tüketiciler için herhangi bir sağlık riski oluşturmamaktadır.
Başta Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ve Avrupa Birliği ülkelerinden resmi kuruluşlar olmak üzere, birçok kuruluş tarafından, kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinin üretim sürecinde nitrozaminlerin oluşumunun nasıl önleneceği konusunda üretici firmalara rehberlik edilmektedir.
Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), kozmetik sektörü için nitrozaminlerin varlığını izlemekte ve yapılan ürün anketlerin sonuçlarını periyodik olarak yayınlamaktadır. Bu kuruluşa göre, tespit edilen çok düşük nitrozamin seviyeleri tüketiciler için bir sağlık riski teşkil etmemektedir. Bugün için kozmetik ürünlere karşı düzenleyici tedbirler almayı gerekli bulmamaktadır. Buna rağmen FDA, kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinin nitrozaminlerle potansiyel kontaminasyonunu izlemeye devam etmektedir.
Buna karşılık kozmetik sektöründe firmalar, kozmetikte nitrozaminlerin varlığının daha iyi anlaşılmasına ve kontrol edilmesine yardımcı olmak için, bunların nasıl oluştukları, ürünlerdeki varlıklarından nasıl kaçınılacağı ve mevcut olup olmadıklarını tespit etmek için çok hassas analitik test yöntemleri geliştirmek için FDA ile sıkı bir şekilde çalışmaktadır.
Avrupa Birliği ülkelerinde, kozmetik ürünlerdeki nitrozaminlerin varlığına yönelik sağlık riskleri, EC 1223/2009 sayılı Kozmetik Yönetmeliği ekinde ele almaktadır (Ek II). Kozmetikte yasaklanmış maddelerin listesinde, nitrozaminlerin, iyi imalat uygulamalarında teknik olarak kaçınılmaz olan eser seviyelerin üzerinde kozmetik ürünlerin bileşiminin bir parçasını oluşturmaması gerektiği ifade edilmektedir.
Kozmetik sektörü ilk olarak 1977 yılında Amerika’da yapılan bir toplantı sonrasında nitrozaminlerin varlığından haberdar olmuştur. Ticari kozmetik ürünlerde eser miktarda N-nitrosodietanolamin bulgusu bildirildiğinden, kozmetik sektörü, bu sorunu tanımlamak, büyüklüğünü değerlendirmek ve ürünlerde bu bileşiğin miktarını en aza indirmek için çalışmaktadır.
Kısaca nitrozaminler kozmetik ürünlerde, ham maddelerdeki safsızlıklar, üretim sırasındaki tepkimeler, depolamanın bir sonucu olarak veya ambalaj dahil olmak üzere çevreden nitrozamin öncüllerinin emilmesinin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Nitrozaminler, aminlerin ve nitritlerin veya nitrojen oksitlerin tepkime ürünleridir ve bir kez oluştuktan sonra yok edilmesi hiç de kolay değildir.
Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri üreten firmalarda formülleri geliştiren kişiler, alkil-aminler, alkanol-aminler veya türevler içeren tüm formülasyonları, nitrozlama ajanlarının da formülasyona dahil edilmediğinden emin olmak için dikkatlice kontrol etmek zorundadır.
Bir TÜRCERT Teknik Kontrol ve Belgelendirme AŞ markası olan ve ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından akredite edilen EUROLAB, bilim ve teknoloji alanında dünyada yaşanan gelişmeleri yakından takip etmektedir ve sürekli kendini geliştiren güçlü bir çalışan kadrosuna sahiptir. Aynı zamanda modern test cihazları kullanmakta ve dünyanın her yerinde kabul gören test yöntemleri uygulamaktadır. EUROLAB, bu güçlü altyapısı ile her sektörden firmalara verdiği test ve belgelendirme hizmetleri kapsamında, kozmetik sektörü için nitrozamin test hizmetleri de sunmaktadır.